تحقیقات بازاریابی و پژوهشهای اجتماعی-

5. مديريت عناصر و عوامل اجرايي پژوهش

5-1. پاسخ به درخواست‌هاي پژوهش

5-1-1. كليات

مجری پژوهش بايد روش‌هاي مناسبی را براي بررسي همه منابع ضروري تعريف كرده و تخصص داخلي و خارجي مناسب را پیش از پاسخ‌گويي به درخواست انجام پژوهش، در دسترس داشته باشد.

مجری پژوهش بايد براي اطمينان دادن از اين كه نیازهای کارفرما در هر مرحله از فرآيند پژوهش درك مي‌شود، مسئول باشد. اين امر مستلزم برگزاری يك يا بيش از يك جلسه می­ باشد. هرگونه توافقي بين مجری پژوهش و کارفرما، بايد مستندسازی شود. در زمان پاسخ گويي به درخواست‌ها، مجری پژوهش بايد به صراحت به بخش‌هايي از پروژه پژوهشی موردنظر که به اندازه كافي مشخص نمی­ باشند و يا هرگونه عدم قطعيت که به قدر كافي حل و فصل نشده است، اشاره کند.

چنانچه اين امر به طور واضح در خود متن درخواست قید نشده باشد، چه کارفرما نیاز به طرح پيشنهاد پژوهش داشته باشد و یا نیاز به صورت هزينه، باید تعیین گردد.

یادداشت- صورت هزینه (در مقابل پیشنهاد)، هزينه انجام يك پروژه پژوهشي را براساس متدولوژی از قبل تعيين و تعريف شده ارائه مي‌دهد كه اين صورت هزینه، هم توسط مجری پژوهش و هم توسط کارفرما مستند شده و يا به آن ارجاع داده می­شود.

الزامات صورت هزینه‌ها همانند آنچه در بند 5-1-2 شرح داده شده است، مي‌باشند. در جایی كه نیاز به طرح پيشنهادی باشد، کارفرما و مجری پژوهش بايد روي اهداف مورد انتظار توافق كنند و مجری پژوهش بايد فرصت اصلاح يا بهبود رويكرد پژوهش پيشنهاد شده توسط کارفرما را داشته باشد. پيشنهادهای انجام پژوهش بايد شامل يك شرح کافی از همه مراحل مربوط به پروژه پژوهشی برنامه‌ريزي شده و نیز یک جدول زماني باشد (به بند 5-2 مراجعه شود). هزينه‌ها به عنوان بخشی از پيشنهاد پژوهش به حساب مي‌آیند. (به بند 5-1-4 نیز مراجعه شود).

چنانچه نظر به طرح پژوهش منتخب، نیاز به در نظر گرفتن جنبه‌هاي خاصی از حفاظت داده‌ها يا اصول حرفه‌اي باشد، مجری پژوهش بايد گزارش كاملي از مشكلات و راه ­حل پيشنهادی برای آن­ها ارائه نمايد.

چنانچه به هرشکل پيشنهادهای انجام پژوهش مربوط به مطالعه برای چند کارفرما باشد، این امر باید به طور واضح در پيشنهاد پژوهش يا صورت هزينه بیان شود.

چنانچه مجری پژوهش قادر به ارائه پيشنهاد پژوهش يا صورت هزينه در زمان تعیین شده نباشد، کارفرما بايد در اولين زمان ممكن از اين امر آگاه شود.

5-1-2. محتواي صورت هزينه‌ها

يك صورت هزينه حداقل بايد موضوعات زير را دربرداشته باشد:

–         هزينه كل (به بند 5-1-4 مراجعه كنيد) و مدت زمان اجراي پروژه پژوهش

–         مشخصات فني و همه عناصر اثرگذار بر هزينه (به عنوان مثال كار ميداني، کدگذاري، ورود داده‌ها، تجزیه و تحليل، گزارش‌دهي، تعداد ارائه­ ها)

–         واحد پول

–         اینکه آيا براساس قوانين و مقررات محلي، در هزينه‌های منظور شده ماليات نیز لحاظ شده است یا خیر؟

 

5-1-3. محتواي پيشنهاد پژوهش

به استثناي موضوعاتی كه بين کارفرما و مجری پژوهش توافق شده، بايد مواردی به شرح بندهاي زير در طرح پژوهش پيشنهادي بيان شوند.

 

5-1-3-1. اهداف و متدولوژی طرح پژوهش

پيشنهاد پژوهش بايد به روشني بیان كند كه چه نیازهایی از کارفرما مي‌تواند به وسيله پروژه موردنظر برآورده شده و چه نیازهایی تنها با پژوهش تکمیلی و یا با انواع دیگر پژوهش برآورده می­ شود.

اهداف و روش‌هاي پژوهش بايد شرح داده شوند و متناسب با مقاصدی باشند كه پژوهش براي آن مورداستفاده قرار مي­ گيرد.

 

5-1-3-2. قلمرو خدمات

حوزه‌هاي سرفصل پرسش­نامه يا راهنماي مصاحبه مورد استفاده، رويكردهای تجزيه و تحليل و قلمرو تجزيه و تحليل بايد در پيشنهاد و در جای مرتبط آن درنظر گرفته شوند.

 

5-1-3-3. نمونه‌گیری و وزن‌دهی

جمعيت هدف و روش اجرايي نمونه‌گیری بايد به اندازه كافي در پيشنهاد پژوهش توصيف شوند. همچنين پيشنهاد بايد چارچوب نمونه‌گیری را در جای مناسب خود، و حالتی را که در آن چارچوب نمونه‌گیری نماينده جمعيت هدف مي‌باشد، بیان نمايد. دامنه و جزئيات توصيف به داده‌هاي در دسترس، رويكرد متدولوژیکی و نیازهای کارفرما بستگي دارد. با توجه به نمونه منتخب، حداقل باید اندازه‌، روش طراحي آن، استخدام و انتخاب پاسخگویان و روش­های وزن­ دهی برنامه‌ريزي شده را توصیف نمود.

در صورتي كه تخمين سهم جمعیت هدف نسبت به جمعيت كل در صورت هزينه‌ها تأثيرگذار باشد، بايد ذكر شود.

هنگام بیان اندازه نمونه، میزان اطمینان از نتايج بدست آمده نه تنها برای تعداد کل موارد بلکه برای هریک از زیر گروه ­ها باید مشخص شود.

پيشنهادات پژوهش بايد گروه هدف مورد مطالعه را توصیف نموده و در جایی که نیاز به استدلال­های متدولوژیکی وجود دارد، روش گزینش را نیز توصيف نمايد.

پيشنهادات براي پروژه‌هاي پژوهش كيفي بايد روشن سازد كه پاسخگویان چگونه گزینش مي‌شوند (از يك پانل از قبل گزینش شده يا انتخاب شده به وسيله روش­های ديگر). باید روش مورد استفاده براي نظارت بر مدتی كه از زمان آخرین حضور شركت‌كنندگان (در صورتی که قبلا شرکت کرده باشند) در بحث گروهي يا مصاحبه عميق فردي می­گذرد مشخص شود. تعداد افرادي كه بايد مورد مصاحبه قرار گيرند و/ يا تعداد گروه‌ها و تعداد شركت‌كنندگان موردنظر در هر گروه بايد مشخص شوند.

 

5-1-3-4. توصيف جمع ­آوری داده‌ها و پردازش آنها

همانطوركه در بند 6 شرح داده شده است، پيشنهاد پژوهش بايد جنبه‌هاي مرتبط با جمع­آوری داده‌ها را توصيف كند. مدت زمان پيش‌بيني شده برای پرسشنامه و/ يا مصاحبه‌ها و /يا بحث­ هاي گروهي بايد در پيشنهاد پژوهش بيان شوند.

پيشنهاد پژوهش بايد جنبه‌هاي مرتبط با پردازش داده‌ها را به همان نحوي كه در بند 7 شرح داده شده است، توصيف نماید، مانند: کدگذاري، ويرايش، ورود داده‌ها و آماده‌سازي فايل.

در پروژه­های پژوهشی كيفي، باید نوع مکان و در دسترس بودن امکانات و تجهیزات مشاهده در مکانی که   مصاحبه­ ها يا بحث ­های گروهی مورد استفاده قرار می­ گیرد، مشخص گردد.

 

5-1-3-5. تجزيه و تحليل ثانويه

در زماني كه منابع تحليل ثانويه مورد استفاده قرار می­گیرند، بايد ماهيت منابع و موارد پيش‌بيني شده در استفاده‌ از آن­ها شرح داده شوند.

 

5-1-3-6. گزارش‌دهي و ارائه نتايج

در پيشنهادات و صورت‌هاي هزينه می­ بايست همه مواردی قابل ارائه از جمله پوشش آن­ها، قلمرو، قالب، چگونگی تحویل و تعداد نسخ كاغذي شرح داده شوند.

به ويژه در پروژه پژوهش كيفي، پيشنهاد بايد بيان كند كه نظرات بدست آمده از مصاحبه‌ها و/ يا بحث‌هاي گروهي در گزارش به طور کامل آورده خواهند شد. همچنين پيشنهاد بايد بيان كند كه سوابق مصاحبه‌ها/ بحث­ های گروهي، در اختیار کارفرما قرار خواهد گرفت.

5-1-3-7. پيمانكاري فرعی مراحل پژوهش فردي

در صورتي كه از قبل برنامه‌ريزي شده باشد، پيشنهاد پژوهش باید هر یک از مراحل پژوهش را كه قرار است از طریق پيمانكاری به ديگر مجریان پژوهش واگذار شود، شرح دهد.

5-1-3-8. انطباق با قوانين مرتبط و اصول حرفه‌اي

پيشنهاد پژوهش بايد به قوانين كاربردي و به طوركلی ضوابط اخلاقى حاکم بر پژوهش بازار، پژوهش اجتماعي و نظرپرسی اشاره نمايد.

 

5-1-3-9. انطباق با استاندارد ملي ایران

پيشنهاد بايد نشان دهد كه مجری پژوهش منطبق با استاندارد ملي ايران است.

 

5-1-4. قيمت

پيشنهاد پژوهش یا صورت­ هزينه بايد قیمت پژوهش پيشنهادی و نيز خدمات ارائه شده را مشخص نماید. عواملی كليدي كه مي‌توانند منجر به تغيير در قيمت شوند، باید به طور واضح شناسايي شوند. به کارفرما بايد متذکر شد كه هرگونه تغيير در برنامه‌ريزي پروژه ممكن است در قيمت‌ها اثرگذار باشد. همچنين بايد روش پرداخت، نوع ارز و مشمولیت مالياتی (چنانچه طبق قانون محلي وجود داشته باشد) مشخص شود.

دوره زماني كه در طي آن قيمت‌هاي محاسبه شده معتبر مي‌باشد، بايد مشخص شوند.

 

5-1-5. قراردادهاي پژوهشي

توافق بين مجری پژوهش و کارفرما ، بايد كتباً مستند شود. نسخه نهايي پيشنهاد پژوهش و پذيرش كتبي اين پيشنهاد، جهت استفاده قابل قبول است.

 

یادداشت- وقتي كه خدمات پژوهش ماهيت پيچيده يا طولاني مدت دارد، ممكن است نياز به توافق برای سطح خدمات ويژه باشد، كه در آن نحوه ارائه مدارک و مسئوليت ها با ذکر جزئیات ارائه شده باشد.

5-2. برنامه زمان‌بندي پروژه

علاوه بر آنچه قبلاً‌ در پيشنهاد پژوهش عنوان شده است، کارفرما بايد برنامه زمان‌بندي طرح پژوهش از جمله همه زمان‌ها و مسئوليت‌هاي مرتبط را دريافت نماید. در صورت اقتضاء، اين برنامه‌ زمان‌بندي پروژه بايد شامل موضوع هاي زير باشد:

–         کارفرما مدارك، ابزار و محصولات را تأمين نمايد؛

–         فرصت (يا الزامات) کارفرما براي تصويب پرسش نامه يا راهنماي مصاحبه؛

–         كار ميداني؛

–         فرصت (يا الزامات) کارفرما براي تصويب تجزيه و تحليل جزئیات؛

–         ارائه خروجي براي داده‌ها، ارائه ­ها وگزارش

تغييرات در جدول زماني كه توسط کارفرما يا توسط مجری پژوهش انجام گرفته است، بايد مكاتبه شده و در اسرع وقت توسط طرف دیگر قرارداد مورد تصويب قرار گيرد. چنين تغييراتي بايد مستندسازی شوند.

 

5-3. كمك توسط کارفرما و همكاري با او

5-3-1.  توجيه مجری پژوهش توسط کارفرما

 هرگونه جلسه توجيهي بايد مستندسازی شود.

چنانچه اهداف پژوهش و/ يا ديگر الزامات در مدارك و مستندات کارفرما به میزان لازم و به طور كامل توضیح داده نشود، مجری پژوهش بايد توجيه كامل و جزء به جزء را از کارفرما درخواست نماید.

 

یادداشت- براي بسیاری از طرح­ های پژوهش، به منظور متناسب بودن مسئله پژوهش با طرح پژوهش، توجيه مجری پژوهش توسط کارفرما ضروری می­ باشد. اين نوع توجيه مي‌تواند براي هر مرحله در فرآيند پژوهش، از تسليم پيشنهاد پژوهش تا ارائه نتايج آن توصیه شود.

5-3-2. تغييرات در ويژگي كار

مجری پژوهش بايد مسئولیت توافق و تأييد كتبي با کارفرما را در هر تغييري كه بر روي پروژه يا الزامات کارفرما تأثير مي‌گذارد، بپذیرد. این الزامات ممكن است شامل هزينه‌، زمان، و هر توافق ديگري كه در پيشنهاد صورت هزينه يا قرارداد ذكر شده است، باشد. کارفرما باید قبل از آن برعهده گرفتن كار توسط پيمانكاران فرعي (در صورت وجود)، از کلیه بخش­های مورد استفاده در فرآيند پژوهش آگاه  باشد. در مورد هر تغيير عینی در پيمانكاران فرعي مورد استفاده بايد با کارفرما مكاتبه شود.

5-3-3. بازنگري کارفرما از پرسشنامه­ ها‌ و راهنماهاي بحث

کارفرما بايد فرصت مشاركت در طراحي و/ يا بازنگري پرسش نامه و راهنماي بحث را داشته باشد. تایید پرسش نامه و راهنماي بحث از سوی کارفرما امری ضروری است، مگر اينكه کارفرما از بازنگري و تایید آن چشم پوشی کرده باشد. این تاییدیه باید مستندسازی شود.

 

5-3-4. مشاهده و بررسي جمع ­آوری داده‌ها

مجری پژوهش بايد در جهت اطمينان بخشی به محفوظ بودن هويت پاسخگویان گام‌هاي مناسبي بردارد و کارفرمایان نیز بپذیرند که به اين اصل احترام بگذارند. چنانچه مشاهدات کارفرمایان بر كيفيت جمع‌آوري داده‌ها تأثير بگذارد، بايد نسبت به آن اطلاع پیدا کنند.

چنانچه پیش از این با پاسخگویانی كه در پروژه پژوهشی مشاركت مي‌كنند توافق شده باشد و هويت آن­ها در متن الزامات قوانين كاربردي و اصول حرفه‌اي حفاظت شود، کارفرما اجازه رصد جمع‌آوري داده‌ها را خواهد داشت. همچنین اين الزامات در زمان دریافت متن نوارهای پیاده شده يا گزارشی از بحث‌هاي گروه يا مصاحبه افراد توسط کارفرما نيز به كار گرفته خواهند شد.

 

5-3-5. کدنامه و تجزيه و تحليل داده‌ها

به درخواست کارفرما، مجری پژوهش بايد کدنامه و روش‌هاي مورد استفاده براي تجزيه و تحليل داده‌ها را در اختیار وی قرار دهد.

 

5-3-6. ارائه نتايج به کارفرما

در مورد نحوه ارائه نتايج پژوهش باید با کارفرما مشورت صورت گیرد.

 

5-4. پرسش نامه و راهنماي مصاحبه

5-4-1. مفهوم و طراحي پرسش نامه

از آنجایی که محتوا، ساختار و طراحي پرسش نامه مي‌تواند بر یافته‌هاي پژوهش تاثیرگذار باشد، هنگام تهيه پرسشنامه‌ اثرات محتمل جمله‌بندي و ترتيب سؤالات فردي باید همچون تعداد پاسخ‌هاي ممکن و ترتیب آن­ها در نتايج پژوهش مورد توجه قرار گيرد.

 

یادداشت- علاوه بر اين از ویژگی­های مهم پرسش نامه، وجود يك ساختار پالایشی روشن و دستورالعمل­های مشخص مي ­باشد. اين امر به خصوص در مورد پرسش نامه­ های خودایفا مورد اهمیت قرار دارد. (مثل پست، پست الكترونيك، اينترنت) ، زيرا پاسخ‌دهندگان بدون مساعدت مصاحبه‌گر مجبور به تكميل پرسش نامه هستند.

5-4-2. ترجمه پرسش نامه و راهنماي بحث يا ديگر اسناد مرتبط با پروژه

نياز به ترجمه بايد در پيشنهاد ذكر شود.

ترجمه بايد توسط شخص يا اشخاصي انجام شود که مهارت‌هاي زبانی آن ها در زبان­های مبدأ و مقصد قابل مقايسه با افرادی باشد که به آن زبان مادري صحبت می­کنند. حداقل يكي از مترجمين بايد در زمينه اصطلاحات یا واژگان اين نوع اسناد تجربه قبلي داشته باشد.

به منظور آزمودن ترجمه‌ با مقصود مورد نظر، بررسي و تجديدنظر بايد توسط شخص يا اشخاصي غير از مترجمين صورت گيرد که صلاحيت لازم را در زمينه زبان مبدأ و/ يا مقصد داشته باشند.

کارفرما يا نماينده وي بايد فرصت بازنگري ترجمه را نيز بدهند.

ترجمه نهایی بايد همراه با روش های بررسي و تجديدنظر انتخاب شده ثبت و گزارش شود و مجری پژوهش براساس آن عمل كند.

5-4-3. پرسش نامه های پیش آزمون

چنانچه کارفرما يا مجری پژوهش انجام پيش آزمون را ضروري تشخيص دهند، پيش آزمون بايد در مورد کلیه پرسش نامه‌هاي خودتكميلي نیز انجام شود. همچنين چنانچه پيش‌آزمونی وجود داشته باشد، يافته‌ها و پیامدهای آن نیز بايد مستندسازی شوند.

یادداشت: خطاهای اندازه‌گيري مرتبط با پرسشنامه و فرآيند پاسخ­دهی، یکی از جمله خطاهای مهم غير نمونه‌گیری است. خطاهای حاصل از سوءتفسير سؤالات، بازيابي اطلاعات و ارائه پاسخ‌ها از سوی پاسخگویان به همراه خطاهای مصاحبه کننده، مي‌توانند به طرز چشمگیری در خطای كلي تحقیق سهیم باشند. بنابراين پيش‌آزمون پرسشنامه‌ها در اكثر موقعیت‌هاي طراحي مهم هستند.

 

5-4-4. جلسه توجیهی مربوط به پروژه و آموزش مصاحبه‌كنندگان و هدایت­ کنندگان

مجری پژوهش بايد اطمينان دهد كه هم پرسشگران و هم پيمانكاران فرعي وابسته، به قدر كافي توجيه شده و از دستورالعمل­های مناسب براي استفاده از پرسش نامه‌ها و راهنماي بحث آگاه مي ­باشند. هرگونه توجيهي بايد مستندسازی شود.

اگر الزامات متدولوژیکی براي مصاحبه‌كنندگانی كه طرح پژوهش را انجام مي‌دهند، خارج از قلمرو مهارت‌هاي كسب شده در برنامه اصلي آموزش باشد، آموزش مناسب مرتبط با پروژه بايد صورت پذیرد. هدایت­ کنندگان بحث­های گروهی و مصاحبه‌هاي اکتشافی بايد در حوزه­ هاي اصلي به خصوص توجيه شده باشند.

5-5. مدیریت نمونه‌گیری و پردازش داده­ ها

5-5-1. مديريت نمونه‌گیری و وزن‌دهی

5-5-1-1. الزامات

طراحي نمونه بايد بر اساس روش انتخاب تعيين شده باشد (مانند: طبقه‌بندي، خوشه‌بندی،سهمیه­ بندی‌ها). رويكرد استفاده شده در طراحي نمونه بايد مستندسازی شود.

مختصات نمونه بايد توسط مجری پژوهش و براساس معيارهاي نمونه‌گیری خاص طرح پژوهش مورد بررسي قرار گیرد. اين امر هم در مورد پرسشگر مجری پژوهش و هم در مورد پيمانكاران فرعي به کار برده می ­شود.

یادداشت- براي ملاحظه الزامات نمونه‌گیری كيفي به بند 6-5 مراجعه کنید.

5-5-1-2. اندازه نمونه

اندازه نمونه بايد به روشي انتخاب شود كه تنوع نمونه‌گیری در نمونه كلي و گروه‌هاي فرعي مرتبط با تجزيه و تحليل براي اهداف پروژه پژوهش قابل قبول باشد.

5-5-1-3. معيارهاي كيفی براي نمونه‌هاي احتمالي

رويكرد خاص نمونه‌گیری بايد اطمينان دهد كه هر شخص يا واحد در درون جمعيت هدف يا چارچوب نمونه‌گیری، احتمال قابل محاسبه­ ای برای شامل شدن در نمونه را دارد. منبع داده‌های مورد استفاده در انتخاب نقاط نمونه و يا اشخاص يا واحدها بايد مستندسازی شود. به منظور خنثی سازی خطاهای موجود در ساختار ثابتی از عدم پاسخ‌گویی، مشمول نبودن و دیگر موارد ممکن است پاسخ­های ثبت شده پاسخگویان متعاقبا وزن­ دهی می­­شوند.

 

5-5-1-4. معيارهاي كيفي براي نمونه‌هاي سهميه­ای

براي يك نمونه سهميه­ ای، جمعيت هدف تعیین شده بايد برحسب معيارهاي مرتبط، شناخته و تعريف شود. ویژگیهای مرتبط با كل جمعيت بايد در طرح سهميه درنظر گرفته شود. منبع و تاریخ ماخذ كنترل‌هاي سهميه ­ای بايد فراهم شود. تعداد مصاحبه ­های مورد نياز براي هر مشخصه­ای كه قرار است کنترل شوند، بايد در طرح سهميه مشخص شود.

یادداشت– ویژگی­های جمعيت مي‌تواند شامل منطقه، سن، جنسيت، وضعيت تأهل و آن دسته از مشخصاتی كه عضويت در يك طبقه اجتماعي، مثل تخصص/ حرفه، آموزش و تحصيلات و درآمد خالص خانگي، نژاد/ قوميت/ و وضعيت نيروي كار باشد.

 

5-5-1-5. معيارهاي كيفي براي پانل‌هاي در دسترس

وقتي كه پانل­های دردسترس براي طراحي نمونه‌هاي يك طرح پژوهش استفاده ‌شوند، مجری پژوهش بايد آن را مستند کرده و به شرح زير به کارفرما گزارش دهد:

-روش گزینش اعضاي پانل

– معيار انتخاب براي نمونه

-وزن‌دهی  و نمايش روش‌ها

-روش جمع‌آوري داده‌ها براي نمونه

-تناسب نمونه با اهداف پروژه

در صورت امكان، به منظور تشخيص خطاهای بالقوه، داده‌هاي مرتبط از منابع دیگر به غير از پانل در دسترس، باید مستند شوند.

 

 

5-5-1-6. مستندسازي وزن‌دهی داده‌ها

اگر فرآيند وزن‌دهی  به كار گرفته شود، اين فرآيند بايد به طور مناسب همراه با متغيرهاي وزن‌دهی بكار گرفته شده تشریح شوند. منبع و تاريخ وزن‌دهی داده‌هاي هدف بايد ارائه شوند. ساختارهاي نمونه وزن داده شده و بدون وزن بايد مستند شوند.

 

5-5-2. كدگذاری، ويرايش، ديگر داده‌پردازي‌ها

در مورد طرح­های پژوهش كمي، مجری پژوهش بايد اطمينان دهد كه پردازش داده­ ها به روشي انجام می­شوند که خطاها به حداقل رسیده، کدگذاری‌ سؤالات باز براي بررسی اشتباهات رسیدگی شوند و تجزيه و تحليل و جدول‌بندي‌ها صحيح هستند. كنترل كيفي استاندارد شده براي اين منظور بايد برقرار و مستند شود.

يادداشت– براي كليه الزامات به بند 7 مراجعه شود.

 

5-6. پايش اجراي پژوهش

مجری پژوهش بايد مهم­ترین فرآيندهاي پژوهش را پايش نمايد به­ طوری که طبق جزئیات توافق شده (به بند 5-1-3 مراجعه شود) اعمال شده باشند. مهم‌ترين فرآيندها شامل روش نمونه‌گیری، تدوين پرسش نامه یا تدوین راهنماي بحث، جمع‌آوري داده‌ها، پردازش داده‌ها، تجزيه و تحليل و توليد مستندات قابل ارائه مي‌باشند.

 

5-7. مدارك، ابزار و توليدات پژوهش

5-7-1. به­ عهده گرفتن و نگهداری ابزار تهيه شده توسط کارفرما

مجری پژوهش بايد از کارفرما بخواهد تا وي دستورالعمل­های مرتبط با به عهده گرفتن، نگهداری و حفظ ابزار و محصولات/ توليدات تهيه شده توسط شركت‌های خود را فراهم نمايد.

مجری پژوهش بايد با دقت و بر اساس دستورات کارفرما و/ يا روش‌هاي داخلي، مدارك، ابزار و توليدات موجود براي اين امر را اداره نماید. نگهداری بايد طبق الزامات خاص آن­ها انجام شود. کلیه مدارك، ابزار، توليدات و پايگاه داده‌هایی كه پس از تكميل طرح پژوهش که دیگر نيازی به آن­ها نيست باید به کارفرما مسترد گردد، مگر اينكه در توافق‌نامه به وضوح طور ديگري قيد شده باشد.

مجری پژوهش بايد اقدامات مناسبي به منظور حفاظت از مدارك، ابزار و توليداتي كه به عنوان امانت سپرده شده‌اند، را به دقت بعمل آورد. هنگامی كه مدارك، ابزار و توليدات و پايگاه داده ­ها به اشخاصي كه براي شركت در پروژه انتخاب شده­اند و يا به افرادي كه به آنها فرصت مشاركت داده می­شود، ارائه مي‌شود، مجری پژوهش بايد اطمينان دهد كه شرايط پژوهش براي همه اشخاص يكسان است و در طي پروژه پژوهش، به توليدات خسارت وارد نمي شود، مخدوش نمی­شود یا تغيير نمی­ كند به طوری که بر نتيجه پژوهش اثر نگذارد. اگر مجری پژوهش ابزار يا توليدات را حمل­ و­نقل و یا ارسال نمايد، بايد اطمينان دهد كه شكل‌هاي ايمن بسته‌بندي و روش‌هاي مناسب حمل و نقل به­ كار گرفته شده‌اند.

مجری پژوهش بايد اطمينان دهد كه اطلاعات مناسبی براي استفاده ايمن به مصرف‌كنندگان ارائه مي‌شود و به­ کارگیری توليدات در پروژه پژوهش طبق قوانین كاربردي مي باشد.

 

5-7-2. نگهداري ايمن

مجری پژوهش بايد اطمينان دهد كه هم در داخل و خارج از حوزه نظارت خود، مدارك، ابزار، توليدات و پايگاه­های داده با ماهیت حساس و محرمانه که توسط کارفرما تامین شده، محرمانه تلقی مي­گردد. به درخواست مشتري، مجری پژوهش بايد جزئيات اقدامات خاصی را كه براي ايمني رازداري بكار گرفته شده را به وی ارائه دهد. مجری پژوهش بايد مدارك، ابزار، توليدات و پايگاه‌­های داده متعلق به کارفرما را  به روشي كه به اشخاص غيرمجاز اجازه دسترسي به آنها را نمي‌دهد، نگهداری نماید. در صورت امكان، دسترسي باید محدود به کسانی باشد كه مستقیماً درگير پروژه پژوهش شده ­اند.

 

5-8. گزارش‌دهي نتايج پژوهش

5-8-1. مستندسازي

نتايج پژوهش بايد در قالب و با محتوایی كه قبلاً در پيشنهاد پژوهش توصيف شده يا بعداً توافق گردیده به کارفرما ارائه شود. گزارش پروژه پژوهش، بايد حاوی و یا عطف به اطلاعات اساسی ضروري باشد تا خواننده بتواند روش انجام شده (به بند 8-2 و 8-3 مراجعه شود)، روشی که احتمالا قابل تکرار خواهد بود و مفاهیم‌ و محدوديت‌های آن را درك كند.

براي پژوهش مستمر، مجری پژوهش بايد محتوا و دفعات گزارش‌دهي را براي مشتری مستند نموده و در این زمینه با او توافق نماید.

5-8-2. تفسير

تفسير نتايج پژوهش تجربي بايد مرتبط با مسئله پژوهش بوده و توسط يافته‌هاي تجربي پروژه و-در صورت كاربرد-توسط داده‌هاي ديگر پشتیبانی شود.

تفسيرها و توصيه‌ها براساس پژوهش تجربي بايد از نظرات و ديدگاه‌هاي شخصي متمايز  باشد.

 

5-8-3. گزارش‌دهي و ارائه

نتايج مرتبط با هدف پژوهش بايدکاملا در­دسترس باشد و با توافق کارفرما گزارش شود. وقتي ارزش‌هاي نسبی ارائه مي‌شوند، باید امکان استنتاج مستقیم ارقام کامل از آن­ها  ممکن باشد. بدين دليل، هميشه زماني كه درصدها بيان مي‌شوند، پایه محاسبه بايد ارائه شود.

چنانچه داده‌ها وزن­ دهی شده باشند،  نتايج پروژه پژوهش بايد در يك فرم توزين شده همراه با مبنا‌هاي موزون و  ناموزون گزارش شوند. اگر کارفرما رکورد داده‌اي را دريافت كند، عوامل وزن‌دهی  براي هر یک از پاسخ‌گويان بايد در رکورد داده موجود باشد. بعلاوه مجری پژوهش باید بنا بر درخواست کارفرما، شرح فرآيند وزن­ دهی را در دسترس او  قرار دهد.

ارائه شفاهي نتايج پژوهش بايد افراد آشنا با موضوع و همچنین آشنا با روش انجام پروژه پژوهش را درگير نمايد. اين كار برای اطمینان از آن است كه سؤالات کارفرما در ارتباط با روش و محتوا ، می­تواند بطور رضایت بخشی پاسخ داده شود.

صحت کلیه داده‌هاي گزارش شده و ابزار بايستي قبل از ارائه به کارفرما بررسي شود.

 

5-8-4. انتشار

مجری پژوهش ممكن است نتايج پژوهش را  چنانچه پروژه پژوهش به هزينه خودشان انجام شده باشد، براي اهداف علمي و غيره منتشر نمايند، یا اگر چنين انتشاري طبق قرارداد و با موافقت کارفرما كه سهمي در پروژه پژوهش دارد و / يا اگر کارفرما بعدا به چنين انتشاري رضايت دهد، نتايج پژوهش را به صورت نشريات  و در قالب كنفرانس ارائه نمود .هنگام انتشار نتايج پژوهش، ارائه آنها بايد بوضوح از تفسير آنها قابل تفكيك باشد. مجریان پژوهش، بايد توجه کارفرمایان را به مسئوليت‌هاي آنان در ارتباط با انتشار نتايج پژوهش معطوف نمايد.

 

يادآوري- مسئوليت صحت و تناسب انتشار نتايج پژوهش، معمولا با دارنده حق تأليف مي‌باشد.

5-9. مستندات پژوهش

 

5-9-1. شناسايي/ هويت

مستندات پژوهش بايد به طور مناسب جهت شناسايي، بازيابي و رديابي برای يك پروژه پژوهشی خاص برچسب‌گذاري شود. مستندات پژوهش بايد شامل موارد زير باشد:

–         پيشنهاد پژوهش و/ يا صورت‌ هزينه‌ها،

–         رونوشتی از نسخه‌ نهايي پرسشنامه، راهنمای بحث و مدارک کمکی،

–         گزارشات اوليه (داده‌هاي خام از جمله پرسش­نامه‌هاي تكميل شده ويرايش نشده، گزارشات كيفي پژوهش و غيره)،

–         ويژگي‌هاي داده‌پردازي، كدبندي صفحات ،‌ ويرايش گزارشات و ديگر ابزار مهم مرتبط با پردازش داده­ ها،

–         نسخه‌هايي از مدارک ارائه شده به کارفرما،

–         جزئيات كامل متدولوژی پژوهش (به بند هاي 8-2 و 8-3 مرا جعه شود)،

–         سوابق كيفيت مربوطه به پايش روشي كه پژوهش انجام شده است،

5-9-2. حفظ و ضبط

برای پاسخگويي به سؤالات در مورد چگونگي انجام پژوهش يا نتايج آنها، حتي  بعد از پايان پروژه پژوهش، دوره حفظ و نگهداري مستندات زیر بعدي بايد طبق موارد زير باشد، مگر اینکه برخلاف توافق صورت گرفته با کارفرما باشد:

–         مستندات اصلی، 12 ماه

–         يك نسخه از همه نسخه‌هاي نهايي مدارك مرتبط با پروژه پژوهش: 24 ماه

مجری پژوهش بايد کارفرما را درباره دوره‌هاي ضبط و نگهداري آگاه نمايد. مجری پژوهش و کارفرما  می­توانند در خصوص دوره كوتاه‌تر يا طولاني‌تر، برای ضبط و حفظ توافق نمایند. اين توافق بايد مستند شود.

اگر پژوهش بعداً تكرار شود، يا پژوهش بیشتری در داخل همان پروژه انجام شود ، دوره ذخيره‌سازي، پس از نتیجه ­گیری از کل پروژه پژوهشی آغاز خواهد شد.

5-9-3. ذخيره‌سازي

هر تلاشي كه براي ذخيره سوابق به روشي مناسب و كافي انجام شود بايد اطمينان دهد كه زوال‌پذير نمي‌باشد و اينكه اين سوابق قابل بازيابي بوده و ماهيت رازداري و محرمانه بودن آنها خدشه‌دار نمي‌شود. روش‌ها باید در جایگاهی باشند که اطمينان دهد، سوابق پروژه حفظ شده به فرم الكترونيك حداقل از طریق نسخه دوم از فايل‌هاي الكترونيكي خارج از محل پشتيبانی مي‌شود.

 

5-9-4. نگهداري ايمن

به استثناي مواردي كه توافق شده، همه سوابق پژوهش بايد تنها در دسترس کارفرما و اشخاص ثالث مستقل براي اهداف مميزي كيفيت باشد. مجری پژوهش همچنين بايد اطمينان دهد كه نتايج پژوهش و گزارش از طريق اقدامات مناسب نسبت به دسترسي غيرمجاز حفاظت مي‌شوند، ضمن اينكه آنها در آرشيو‌هاي مجری پژوهش ذخيره مي‌شوند. اين امر شامل حفاظت نتايج و گزارش­های ذخيره شده روي حامل‌هاي داده‌هاي الكترونيك نسبت به تغيير غيرمجاز می­شود.

5-9-5. ارائه داده ­های ذخیره شده الکتریکی به کارفرما

5-9-5-1. بررسي كامل بودن

قبل از ارائه به کارفرما، داده‌های ذخيره شده الكترونيكي مي‌بايد براي كامل بودن بررسي شوند. بويژه  بايد اطمينان يافت كه سوابق داده‌هاي  ارسال شده از نظر تعداد موارد (براي مثال تعداد پاسخ‌دهندگان، پرسش نامه‌هاي تكميل شده) و متغيرهاي اندازه‌گيري شده ، كامل بوده و مشخص شود كه آيا اطلاعات اضافي، توافق‌ شده در قرارداد را در بر دارند يا خير .

 

5-9-5-2. قالب داده‌ها

داده‌هاي ذخيره شده الكترونيكي بايد در قالب توصيف شده در پيشنهاد پژوهش يا طبق توافق در زمان‌هاي بعدی برای کارفرما ارسال شود.

 

5-9-5-3. توصيف و مستندسازي

هر حامل داده الكترونيكي كه به کارفرما داده مي‌شود بايد با ارائه سوابق داده‌ قابل شناسايي باشندو در صورت لزوم حاوي جزئيات خاص فني مرتبط با نصب و تأسيسات ‌باشد. بعلاوه در صورت نياز يك توصيف مناسب از سوابق داده‌ها بايد همراه با آن يا در فرم يك فايل روي خود حامل داده الكترونيك يا به فرم چاپ شده مناسب ارائه شود.

 

5-9-5-4. انتقال الكترونيكي

به درخواست کارفرما، مجری پژوهش بايد از روش هاي  مناسب کدگذاری و/ يا ديگر روش‌هاي مناسب براي جلوگیری از افشاي داده ها  در انتقال الكترونيكي داده‌ها استفاده كند.