بحران اقتصادی اخیر که در نتیجه تحریم های سال ۲۰۱۸ آمریکا، مشکلات ساختاری و شرایط وسیع ژئوپلتیکی به وجود آمده، باعث تغییرات گسترده ای در عرصه اقتصادی ایران گردیده است. در نتیجه این تحریم ها بیشتر شرکت های خارجی از ایران خارج و شرکت های تولید کننده داخلی نیز با بحران های شدیدی مواجه شدند. این بحران ها بخشی به دلیل مشکلات در تامین مواد اولیه و بخشی نیز در نتیجه تغییر رفتار مصرف کنندگان است. درآمد ثابت و بدون تغییر خانوارها همراه با تورم بالا بسیاری از بازارها را به رکود رانده است. مصرف کنندگان به سادگی توان ایجاد درآمد بیشتر ندارند و نیاز به تغییر الگوهای هزینه خود دارند.
در این شرایط، دغدغه اصلی تمامی صاحبان کسب و کار و به ویژه شرکت ها و کارخانجات تولیدی، علاوه بر بقا، به دست آوردن سهم بازار، افزایش درآمد، و قویو رقابتیتر ظاهر شدن در رکود است.
خوشبختانه این اولین بحران اقتصادی نیست. تاریخ اقتصاد پر از این بحران هاست. ما می توانیم با نگاه به بحران سال های گذشته ایران، بحران اقتصادی جهانی سال ۲۰۰۷ و سایر بحران ها تجارب ارزشمندی به دست آوریم. می توانیم با بررسی نمونه های موفق شرکت های بین المللی و ایرانی که توانستند بحران ها را پشت سر بگذارند و در این برهه حتی قویتر از پیش ظاهر شوند، درس های زیادی بیاموزیم.
تجربه نشان می دهد که در شرایط بحران مصرف کنندگان رفتار خود را به طور اساسی تغییر می دهند، این تغییرات میتوانند شامل تغییراتی از قبیل:
- تغییر در ارزش های زندگی و نگرانی های مصرف کنندگان که بر چگونگی بینش آنها از مزیت های معرفی شده توسط برند های تجاری تأثیر می گذارند،
- تغییر در روابط بین برند های تجاری،
- تغییر رفتار در گروه محصولات مصرفی، به عنوان مثال توقف خرید، کاهش مصرف و یا خرید برند های ارزان تر
- تغییر در رفتار خرید مصرف کنندگان، به عنوان مثال تکرار خریدشان بیشتر می شود، کانال های خرید را تغییر می دهند، به دنبال تخفیفات/ پروموشن ها می گردند، بسته های کوچکتر خریداری می کنند، یا بسته های بزرگتر با ارزش بالاتر را انتخاب می کنند.
- شایان ذکر است که نحوه واکنش مصرف کنندگان و تغییرات الگوی مصرفشان برای گروه محصولات مختلف، متفاوت است.
شرکت هایی در این محیط برنده خواهند شد، که به بهترین شکل مصرف کنندگان، خریداران، کانال ها و خرده فروشان را درک و ارزیابی کنند و از این اطلاعات برای ایجاد و فعال کردن طرح های دقیق و با بینش عمیق برای به دست آوردن سهم بیشتری از کیف های کوچک مصرف کنندگان، استفاده کنند.
چگونگی تطابق شرکت ها و کسب و کارها برای پیروز شدن در شرایط رکود بازار، تخصص شرکت مشاوره سرتیوس است و ما تا زمان دستیابی به اهدافتان در کنارتان خواهیم بود.
سپیده صبحی مدیر تحقیقات رسانه از شرکت پژوهش بازار و رسانه امروز (EMRC) گفت: “با توجه به تغییرات حاضر در شرایط کنونی جامعه و بروز تغییرات رفتاری در الگوی مصرف و خرید خانوار شرکت مشاوره سرتیوس به همراه شرکت پژوهش بازار و رسانه امروز (EMRC) درصدد ارائه محصول جدیدی در حوزه تحقیقات بازار برآمده اند تا به بررسی این تغییرات و ارائه مستمر نتایج به صاحبان کسب و کار بپردازند.”
در این محصول جدید، که WIN IN CRISIS TRACKER نام دارد، تغییرات رفتاری مخاطبان در برخورد با کالاهای مصرفی خانوار در بازه زمانیهای مختلف مورد بررسی قرار میگیرد. یکی از بهترین کاربردهای این محصول در زمان بحران اقتصادی است. بحرانی که چند وقتیست اقتصاد کشورمان را تحت شعاع قرار داده و باعث تغییرات رفتاری مشهودی در مصرف کنندگان شده است. در این بررسی موارد مختلفی که باعث هماهنگی مصرف کنندگان با شرایط اقتصادی حال حاضر شده مورد تحلیل قرار میگیرد. مواردی مانند:
- آیا در شرایط اقتصادی حال حاضر؛ مصرف کنندگان نسبت به تغییر برندشان اقدام کردهاند؟
- آیا مصرف کنندگان حجم مصرفی خود را کاهش دادهاند؟
- آیا فروشگاهها و مراکز خرید خود را تغییر دادهاند؟
- آیا تعداد دفعات خرید خود را کاهش و یا بیشتر کردهاند؟ و…
گرهارد بارکوس، مدیرعامل و سرمایه گذار شرکت سرتیوس، در این زمینه توضیحات بیشتری ارائه می کند: “شرکت ها در برخورد با بحران کنونی اساسا سه گزینه دارند. می توانند از بازار خارج شوند، می توانند مبارزه کنند و برای بقا تلاش کنند، یا در بازار سرمایه گذاری کنند تا بتوانند قوی تر شوند و وقتی بحران فروکش کرد، مزایای زیادی به دست آورند. برای اینکه بتوانید رشد کنید و سهم بازار خود را افزایش دهید ابتدا باید بدانید که مصرف کنندگان چگونه تغییر می کنند و در شرایط فعلی چه چیزی برای آنها مهم است. این کار شما را قادر می سازد تا محصولات، دسته بندی، اندازه بسته بندی، قیمت ها، پروموشن های فروشگاه ها و تبلیغات خود را با آنها تطبیق دهد. WIN IN CRISIS TRACKER تمامی مواردی که برای پیروزی در بحران نیاز دارید در اختیار شما قرار می دهد.”
راسل مککی، مشاور بین المللی در زمینه بینش، استراتژی و بازاریابی، که در راستای انجام مطالعه WIN IN CRISIS TRACKER تخصص خود را در اختیار این دو شرکت قرار می دهد، می گوید: “بحران اقتصادی بر روی زندگی مصرف کنندگان در سطح بسیار شخصی تاثیر می گذارد. نیازهای شخصی آنها و در نتیجه انتخاب برند و فروشگاه ها برایشان تغییر می کند. این مسئله در سراسر جهان مشهود است. با این حال، بحران در هر کشوری، متفاوت است. درک این تاثیر محلی و نحوه پاسخ مصرف کنندگان به آن، برندها را قادر می سازد پاسخگوی نیازها و انتخاب های جدید مصرف کنندگان خود باشند. این مطالعه برای ارائه این بینش طراحی شده است.”
این پروژه تحقیقاتی در شش شهر اصلی ایران و در میان کسانی که خریداران اصلی در خانوار هستند، اجرا میشود. افراد شرکت کننده در این پژوهش همگی در تغییر رفتار و مصرف خانوار نقش کلیدی دارند. سئوالات مطرح شده در این پژوهش به دو شکل مصاحبه تلفنی و ارسال لینک پرسشنامه اینترنتی تکمیل شدهاند.
داده های به دست آمده در فاز اول این تحقیق نشان می دهند که ۶۵%از مصرف کنندگان ایرانی احساس می کنند زندگیشان به شدت تحت تاثیر بحران قرار گرفته است و ۷۱%از آنها شدیدا نگران آینده هستند. همچنین این تحقیق نشان می دهد که حدود ۶۰%از مصرف کنندگان گروه محصول X حاضرند برای کاهش هزینه های مصرفی آن، برند خود را تغییر دهند. و حدود ۷۰% مصرف کنندگان گروه محصول Y فروشگاه خود را جهت یافتن قیمت پایین تر تغییر داده اند.
صبحی در پایان گفت: “این دو شرکت قصد دارند، پژوهش مورد نظر را بصورت فصلی تکرار و هر سه ماه یکبار تغییرات رفتاری و مصرفی مصرف کنندگان را مورد بررسی قرار دهند. صاحبان کسب وکار با کسب اطلاعات این پژوهش نسبت به تغییر رفتار مصرف کنندگان آگاه شده و زودتر از موعد میتوانند، استراتژی مناسبی در راستای تغییرات اتخاذ کنند.”
نتایج اولین دوره از بررسیها هم اکنون در دسترس شرکت های متقاضی میباشد.